Hart- en vaatziekten

Tijdens de vruchtbare jaren beschermt het vrouwelijk hormoon oestrogeen ons lichaam, het zorgt ervoor dat al onze weefsels goed doorbloed en elastisch blijven. Dit heeft een positief effect op de gezondheid van hart- en bloedvaten, het draagt bij aan sterke botten en het zorgt voor een goede doorbloeding van bijvoorbeeld onze hersenen. 

Tijdens de overgang neemt deze beschermende werking af en zien we, naast een heel scala aan overgangsklachten, een verhoging van het risico op hart- en vaatziekten en osteoporose. Ook beinvloedt de hormonale veranderingen tijdens de overgang, bepaalde bestaande aandoeningen. Zo heeft het een effect op de schildklierwerking, speelt het een rol bij epilepsie en diabetes.

Over die effecten van de overgang lees je hier meer. 

Gelukkig hebben mannen en vrouwen allemaal eenzelfde hart. We hebben allemaal 2 kamers en 2 boezems. Maar wat is dan toch zo anders aan het vrouwenhart? Dr. Janneke Wittekoek, cardioloog en expert op het gebied van het vrouwenhart legt het uit.

Bescherming door hormonen

Hart- en vaatziekten treden bij vrouwen gemiddeld 10-15 jaar later op dan bij mannen. Dit komt omdat vrouwen tijdens hun vruchtbare leven worden"beschermd" door vrouwelijke hormonen (oestrogenen), die ervoor zorgen dat de vaten soepel en schoon blijven en het HDL-cholesterol op peil wordt gehouden. Ook hebben oestrogenen ook een bloedvatverwijdend effect, waardoor de bloeddruk laag blijft.
Na de menopauze maken vrouwen als het ware een negatieve “inhaalslag” en loopt het proces van aderverkalking juist sneller dan bij mannen. 

Natuurlijk garandeert de aanwezigheid van oestrogenen niet dat vrouwen nooit hart- en vaatziekten krijgen voor de overgang. Er zijn ook vrouwen die op jongere leeftijd een hartaandoening ontwikkelen.

Risico op hart- en vaatziekten:

Het risico is op hart- en vaatziekten is verhoogd bij een familiaire belasting, een ongezonde leefstijl (roken, drinken, overgewicht), een hoge bloeddruk of een hoog cholesterol. Ook ziektes als diabetes (waarbij juist vrouwen met diabetes een hoger risico lopen op hart- en vaatziekten dan mannen met diabetes) en auto-immuunziekten, zoals schildklierafwijkingen en reuma, verhogen het risico.

Risicofactoren specifiek voor vrouwen zijn: een vervroegde overgang <40 jaar, een historie van zwangerschapproblemen, zoals zwangerschapsvergiftiging (HELPP syndroom) of zwangerschapssuiker, PCOS en hormonale hoofdpijnen en migraine. 

Wat maakt het vrouwenhart nu anders?

Dat zit hem met name in het proces van aderverkalking. Dit proces verloopt bij vrouwen vaak anders dan bij mannen. Bij mannen zie je dat de aanslag zich vaak aan één kant van het vat ophoopt. Als een bult: een cholesterol bult. Dit veroorzaakt vaak klachten bij inspanning. Door de obstructie wordt het hart tijdens inspanning niet voldoende voorzien van zuurstof, met alle gevolgen van dien.

Bij vrouwen zien we vaak dat het vat overal een klein beetje aanslaat. Dit aanslaan kan ervoor zorgen dat de motoriek van de vaatwand verstoord raakt en als het ware spasmes geeft, met name in rust. Je kunt dan klachten krijgen als een beklemmend gevoel, hartkloppingen en een gevoel dat je bh-band te strak zit.

Ook weten we dat vrouwen vaker afwijkingen hebben in de kleine vertakkingen van de kransslagaders: microvasculair vaatlijden, die klachten kunnen geven van pijn op de borst en een gebrek aan "lucht". Helaas is het nog heel erg lastig vast te stellen, omdat er nog geen goede onderzoeksmethoden zijn voor deze kleine vaten.

Preventie

Deze eerste klachten zijn prima preventief te behandelen. Er is veel te winnen met een gezonde leefstijl. Gezonde voeding, dagelijks bewegen en voldoende ontspanning. Zorg voor een gezond gewicht. En ken je getallen! Bloeddruk, cholesterolwaarden, glucosewaarden en BMI zijn belangrijke waarden om te weten en bij te houden. Vind je het lastig zelf met je leefstijl aan de slag te gaan? Zoek dan hulp.

Gaat het mis

Vrouwen zijn zich niet altijd bewust van het risico dat zij lopen op hart -en vaatziekten. Zij zullen vage klachten daarom niet gauw in verband brengen met hun hart. Vrouwen herkennen in hun klachten niet het klassieke beeld van heftige pijn op de borst. En omdat dit bij vrouwen nogal eens ontbreekt of niet prominent aanwezig is, schrijven zij hun klachten toe aan stress, oververmoeidheid of de overgang. Het gevolg is dat vrouwen een hartinfarct kunnen doormaken, zonder dat zij dit zelf weten, een zogenaamd stil infarct. Het kan zijn dat de patiënte geen arts raadpleegde, omdat zij zelf de symptomen niet herkende, of dat de arts de symptomen niet herkende en dus niet de juiste diagnose stelde. Helaas blijven deze vrouwen onbehandeld.

Heb je last van één of meerdere, klachten, die (kunnen) verergeren bij inspanning? Dan kunnen het hartproblemen zijn:

  • Beklemmende of drukkende pijn op de borst
  • Pijn tussen de schouderbladen, bovenarmen, kaak, nek, rug of maag(kuiltje)
  • Koortsig gevoel, zweten
  • Kortademigheid
  • Extreme vermoeidheid
  • Duizeligheid
  • Angstig, onrustig gevoel
  • Misselijkheid of braken

Cookie-instellingen