Wanneer is de overgang over?

Artikel door Suzanne Saideman, huisarts en menopauze specialist, lid van de British Menopause Society. April 2018. Gepubliceerd door Henpicked

Wanneer begint het?

De gemiddelde leeftijd waarop een vrouw de menopauze bereikt is 51 jaar. Maar het kan ook eerder, bijvoorbeeld door een operatie of ziekte, of later. De periode voorafgaand aan de menopauze wordt de perimenopauze genoemd. Deze periode, waarin vrouwen al symptomen ervaren, start al jaren eerder. Maar een van de meest gestelde vragen die mij worden gesteld als menopauze specialist is niet “wanneer begint het?”, maar “wanneer stopt het?”. Technisch gezien ben je postmenopauzaal op de dag dat je 12 maanden geen menstruatie meer hebt gehad. Maar wat vrouwen eigenlijk willen weten, is wanneer stoppen de klachten?

Hoe lang duren overgangsklachten?

Opvliegers en nachtzweten behoren tot de meest hinderlijke overgangsklachten. Deze klachten worden door de specialisten ‘vasomotorische symptomen’ genoemd. Als je meer dan zes dagen over een periode van twee weken last hebt van opvliegers of nachtzweten, dan worden ze gezien als ‘frequente vasomotorische symptomen’. Het is bekend dat frequente vasomotorische symptomen een marker kunnen zijn voor bijvoorbeeld hart- en vaatziekten en osteoporose. Ze zijn ook gelinkt aan een verhoogd risico op hoge bloeddruk, afwijkende cholesterol levels, gewichtstoename en een verhoogd risico op diabetes.

De NICE 2015 menopauze richtlijn stelt dat 75% van de postmenopauzale vrouwen last heeft van vasomotorische klachten en dat deze klachten gemiddeld zeven jaar duren. Het bewijs hiervoor is gebaseerd op de SWAN study (Study of Women’s Health Actross the Nation) in de USA, die 1449 vrouwen volgde met frequente vasomotorische klachten van 1993 – 2013. Deze studie liet zien dat de gemiddelde duur van overgangsklachten gedurende de hele overgangsperiode – dus inclusief perimenopauze en postmenopauze – 7.4 jaar is. De gemiddelde duur van overgangsklachten na de laatste menstruatie (onderzocht bij 881 vrouwen), was 4.5 jaar.

Maar vrouwen die al in het begin van de perimenopauze of zelfs daarvoor last hebben van opvliegers en nachtzweten, blijken ook het langst last te houden van deze klachten. In zijn totaliteit zo rond de 11.8 jaar, waarbij de klachten na de laatste menstruatie, dus postmenopauzaal, tot ca 9.4 jaar aanhouden.
Omgekeerd is het zo dat vrouwen die pas na hun laatste menstruatie (dus postmenopauzaal) last krijgen van vasomotorische klachten, daar het kortst last van hebben. Maar zo’n 3.4 jaar.

Waarom hebben sommige vrouwen langer last?

Er zijn een aantal redenen waarom sommige vrouwen al jong last hebben van opvliegers en nachtzweten. Deze risicofactoren zijn onder andere roken, last hebben van overgewicht, angst- en/of depressieve klachten, gebrek aan sociale steun, en – voor sommige vrouwen – een verhoogde gevoeligheid voor lichamelijke sensaties. Natuurlijk kunnen statistici geen rekening houden met de individuele overgang. Daarom blijft het belangrijk de persoonlijke risico’s van iedere vrouw in gedachten te houden.

Hoe lang kan ik hormoonsuppletie nemen?

Binnen mijn praktijk heb ik een aantal patiënten die in de tachtig of negentig zijn en nog steeds veel last hebben van opvliegers en nachtzweten. Zij gebruiken nog altijd hormoon suppletietherapie (HST) om hun klachten effectief te managen. Het is belangrijk dat vrouwen zich realiseren dat er niet een sterk afgebakende duur is voor het gebruik van HST.

Hoe weet ik of mijn overgangsklachten zijn gestopt zolang ik HST gebruik?

Als je wilt weten of jouw overgangsklachten al zijn gestopt, dan kun je de dosis HST langzaam afbouwen. Dat kun je doen door bijvoorbeeld je dagelijkse dosis hormoon geleidelijk te verminderen. Door bijvoorbeeld de dagelijkse hoeveelheid oestrogeengel te verminderen, je hormoonpleisters in half of kwart te knippen, etc.  Blijf je HST qua frequentie gebruiken volgens de instructie, maar dan in een lagere dosis. Overleg dit vooraf met de huisarts of gynaecoloog. Van een aantal HST-producten is het mogelijk voor een lager gedoseerde versie te kiezen. Als tijdens het afbouwen de klachten terugkeren, ga dan weer terug naar je normale dagelijkse dosis en probeer het opnieuw na 12 maanden. Als de klachten niet terugkeren na drie maanden, probeer dan de dosis verder te verlagen. Als er dan nog steeds geen klachten zijn, kun je ervoor kiezen om te stoppen.

Er zijn een heel aantal factoren die een rol spelen bij het beantwoorden van de vraag “wanneer is de overgang over?” Elke vrouw is uniek en zal haar overgang anders beleven. Als je je zorgen maakt of twijfelt, maak dan een afspraak met je huisarts of gynaecoloog.