Medische term: Vasomotorische symptomen. Andere benamingen voor een opvlieger zijn hot flashes en vapeurs.

Wat gebeurt er?

Opvliegers zijn korte, plotselinge warmteaanvallen die meestal gepaard gaan met transpiratie en met het rood worden van het gezicht, nek en hals. Het is het meest op de voorgrond staande symptoom van de overgang. Opvliegers kunnen op willekeurige momenten van de dag (en nacht) optreden en worden soms uitgelokt door stress of alcohol. De gemiddelde frequentie van deze warmteaanvallen ligt tussen één en dertig keer per dag. Maar er zijn vrouwen die in een bepaalde periode meer dan 5 per uur hebben! Een opvlieger duurt gemiddeld drie minuten. De huid wordt warmer en de hartslag gaat omhoog. Gedurende de opvlieger, kan de temperatuur van het bloed wel met 1 graad Celsius dalen. Vandaar dat je je koud en rillerig kunt voelen na een opvlieger

Opvliegers komen veel voor tijdens de overgang. Hoewel opvliegers vaak geleidelijk verdwijnen, heeft ongeveer 5% van de vrouwen er tien jaar na de menopauze nog last van.

Waardoor ontstaat het?

De precieze oorzaak van opvliegers tijdens de overgang is niet helemaal duidelijk. Waarschijnlijk veroorzaakt de schommeling van de oestrogeenspiegels veranderingen in neurotransmitters, die informatie over onder andere de lichaamstemperatuur doorgeven aan de hersenen. Deze schommelingen leiden tot een verstoring van het temperatuur regulatiesysteem van ons lichaam dat ligt in de hypothalamus (een deel van de hersenen). Daardoor wordt het signaal “te warm” afgegeven. Het lichaam komt direct in actie om de ‘overtollige’ warmte kwijt te raken. Het zet de bloedvaten open (rode kleur) en zorgt indien nodig voor transpiratie. Dit proces noemen we een opvlieger.

Wat kun je er zelf aan doen?

Stress, koffie, suiker, gekruid eten en alcohol kunnen opvliegers uitlokken. Probeer deze zoveel mogelijk te vermijden. Het kan helpen iets kouds te drinken als je een opvlieger voelt opkomen. Koeling van het achterhoofd en de nek helpt ook om de opvlieger de kop in te drukken. Slaap in een koele kamer en draag laagjes, zodat je gemakkelijk iets kunt uittrekken.

Wat nog meer helpt:

• Hormoontherapie: Het meest effectief bij opvliegers is hormoontherapie. Er zijn verschillende soorten, van een pil die je inneemt, of bio-identiek via de huid. Bepaal in overleg met de huisarts of gynaecoloog wat bij jou past.. 
• Clonidine: Dit medicijn verlaagt de bloeddruk en wordt ook soms voorgeschreven om opvliegers te verminderen. 
• Gabapentine: Dit middel wordt gebruikt tegen epilepsie en bij zenuwpijn. Het brengt overprikkelde zenuwen in de hersenen tot rust en kan helpen bij opvliegers. 
• Antidepressiva: SSRI (een bespaald soort antidepressiva) kan soms het aantal opvliegers wat verminderen en de opvliegers wat afzwakken. 
• Ganglion-stellatum blokkade: Deze zenuwknoop in de hals staat in verbinding met het deel van de hersenen dat een belangrijke rol lijkt te spelen bij opvliegers. Deze experimentele behandeling verdooft dit punt door een injectie, waardoor opvliegers zouden kunnen verminderen.
• Acupunctuur: Er is in de laatste onderzoeken wetenschappelijk aangetoond dat acupunctuur kan helpen de opvliegers te verminderen. Ook meditatie en mindfulness kunnen, door de stress verlagende werking, helpen.
• Ademhaling: Uit verschillende wetenschappelijke studies is duidelijk gebleken dat een rustige buikademhaling, waarbij je iets langer uitademt dan je inademt, het aantal opvliegers kan verminderen.
• Fyto-oestrogenen: zoals rode klaver, hop, soja, salie hebben een zwak oestrogene werking en kunnen soms de klachten wat verzachten.
• Zilverkaars / black cohosh: Preparaten op basis van zilverkaars brengen een risico op leverschade met zich mee (waarschuwingssignalen: jeuk van de huid, geelzucht). Hoewel sommige vrouwen aangeven baat te hebben bij deze producten, wordt dit niet zichtbaar in wetenschappelijk onderzoek.