Overgang
De overgang. Het heeft heel wat voeten in aarde, deze periode van verandering. We sluiten een levensfase af en staan op de drempel van een nieuwe periode. Maar wat gebeurt er eigenlijk precies, waardoor komt het en wat kun je er aan doen?
Medische naam: climacterium.
Wat gebeurt er?
De overgang is de fase in het leven van de vrouw, waarin de vruchtbare jaren worden afgesloten. Tijdens deze fase verandert de hormoonhuishouding van de vrouw ingrijpend. De duur van deze periode verschilt per vrouw en ligt ergens tussen de 6 en 12 jaar, maar soms zelfs langer. De eerste veranderingen doen zich al voor begin veertig en blijven vaak onopgemerkt. Gemiddeld zijn vrouwen rond de 45 jaar, als ze de eerste verschijnselen van de overgang opmerken. Maar de overgang is voor elke vrouw anders.
Meer dan 80% van de vrouwen krijgt tijdens de overgang te maken met overgangsklachten. Ook kan de overgang van invloed zijn op andere aandoeningen. Op onze pagina van A tot Z vind je er alles over
Wist je dat ook de man last kan hebben van overgangsklachten?
De overgang kun je onderverdelen in 3 fasen, lees er hier meer over
Wanneer begint het?
De overgang is voor iedere vrouw anders. Meestal begint de overgang halverwege de veertig. We bereiken de menopauze (als onze laatste menstruatie een jaar geleden is) rond de 51 jaar. Er zijn factoren die van invloed zijn op de leeftijd waarop de overgang begint.
- Erfelijkheid: er is een duidelijk erfelijke component. De leeftijd waarop jouw in de overgang kwam kan invloed hebben op het moment waarop jij in de overgang komt;
- Overgewicht: het is bekend dat bij vrouwen met overgewicht de overgang vaak wat later begint dan gemiddeld;
- Roken: geen enkel onderdeel van je levensstijl richt zoveel schade aan je eierstokken aan, als roken. Dus als jij rookt, en je moeder niet, dan kom je waarschijnlijk één of twee jaar vroeger in de overgang dan zij;
- Chemotherapie: door chemotherapie komen veel vrouwen van boven de 40 jaar vervroegd in de overgang. Bij zeer jonge vrouwen kan de menstruatie na de chemotherapie vaak toch nog (na langere tijd) herstellen en is er sprake van een tijdelijke overgang. Ondanks dit herstel zal de definitieve menopauze waarschijnlijk toch een paar jaar eerder inzetten;
- Operaties aan de eierstokken: Hoe meer operaties aan de eierstokken zijn uitgevoerd, des te meer gezond weefsel is aangetast. Dit kan de leeftijd waarop de overgang bij een vrouw inzet vervroegen;
- Etniciteit: Gemiddeld bestaat er een licht verschil in leeftijd waarop bepaalde etnische groepen de menopauze bereiken. Zo komen Latijns-Amerikaanse en Afro-Amerikaanse vrouwen iets eerder, en Chinese en Japanse vrouwen wat later in de overgang dan de gemiddelde blanke vrouw, bij wie de leeftijd op 51,5 jaar ligt. Dit blijven echter gemiddelden. Iedere vrouw is anders.
- Vervroegde overgang: Wanneer de menstruatie voor het veertigste jaar stopt terwijl deze altijd normaal geweest is, is er sprake van vervroegde overgang. Dit verschijnsel wordt ook wel ‘prematuur ovarieel falen’ of POF genoemd. De vroege overgang ontstaat doordat de eierstokken niet meer werken. Er groeien geen eiblaasjes meer en er vindt geen eisprong meer plaats. De menstruatie blijft weg en de vruchtbare levensfase is tot een eind gekomen. Lees verder over POF.
Waardoor ontstaat het?
Het draait allemaal om de eicellen in de eierstok. Iedere vrouw krijgt bij haar geboorte ongeveer één miljoen eicellen mee. In de puberteit worden de eierstokken echt actief. Iedere maand herhaalt zich de cyclus van rijpende eitjes, de eisprong en 14 dagen later de menstruatie. Tenzij er een natuurlijke bevruchting plaatsvindt en een zwangerschap volgt.
Gedurende de vruchtbare jaren zijn de eierstokken verantwoordelijk voor de productie van vrouwelijke hormonen (onder andere oestrogenen en progesteron). Deze hormonen sturen allerlei belangrijke processen in het lichaam aan: de eisprong bijvoorbeeld, de maandelijkse menstruatie, maar ook de opbouw van botweefsel, het zenuwstelsel, en nog veel meer. Daarnaast zijn de eierstokken ook verantwoordelijk voor de productie van een derde hormoon, namelijk testosteron. Dit hormoon speelt een rol bij het libido (zin in seks) en de stemming/ gemoedstoestand en bij de opbouw van spierweefsel.
Als rond de overgang de eierstokken onvoldoende of bijna helemaal geen eicellen meer hebben, gaat de productie van deze hormonen haperen. De productie neemt niet langzaam af, maar er zijn juist pieken en dalen, voor ze definitief stopt. Dit kan overgangsklachten veroorzaken.