Hoofdpijn
Hoofdpijn tijdens de overgang
Hoofdpijn is een veel voorkomende klacht, waar vrouwen vaker last van hebben dan mannen. De pijn kan soms zo erg zijn dat het dagelijkse leven erdoor wordt beperkt. Licht en geluid worden slecht verdragen, sommigen hebben veel last van misselijkheid of braken, moeten dagen in bed omdat bewegen alles erger maakt.
Hormonale of menstruele migraines zijn terugkerende heftige hoofdpijnaanvallen steeds twee dagen voor tot twee dagen na de menstruaties en erger dan hoofdpijnen op andere momenten van de maand.
Hormonale schommelingen
Vrouwen hebben 3x vaker last van migraine dan mannen. Tot de puberteit komt migraine meer voor bij jongens dan bij meisjes, daarna neemt het snel toe bij meisjes. De eerste menstruatie luidt dus niet alleen de vruchtbare levensfase in, het betekent ook het begin van ongemak door hormonale schommelingen. Een belangrijk aandeel hebben de hoofdpijnen rond de menstruaties: het is aangetoond dat meer dan 50% van de vrouwen met migraine regelmatig rond de menstruatie een aanval krijgt. Deze aanval is in het algemeen lastiger te onderbreken dan migraines buiten de menstruatieperiode.
Ook bij andere levensfasen van de vrouw komen meer migraine-aanvallen voor: na een miskraam, bevalling, borstvoeding of bij het begin van de overgang. Tijdens een zwangerschap zijn er minder klachten, en ook na de overgang nemen de hormonale hoofdpijnen af.
Oorzaken van hormonale of menstruele migraines
Dalingen van het vrouwelijk hormoon oestrogeen worden als oorzaak gezien voor deze hoofdpijnen. In de natuurlijke cyclus stijgt het oestrogeengehalte tijdens de eicelrijping in de eierstok. Na de eisprong daalt de oestrogeenproductie, en daardoor kan er bij vrouwen die hoofdpijngevoelig zijn migraine ontstaan. De klachten kunnen ook door pilgebruik ontstaan, of door stress, onregelmatig werk, slaaptekort of onvoldoende balans tussen werk en privé.
Migraine is voor meer dan 50% erfelijk bepaald. De klachten worden vaak onderschat of niet herkend door de vrouwen, en ook vanuit hun omgeving, op het werk of bij behandelend artsen is er soms onbegrip. Het is aan te raden om de klachten goed in kaart te brengen bijvoorbeeld in een hoofdpijndagboek en deze met de huisarts te bespreken.
Ook kunt u hier een kijkje nemen op de website van de Nederlandse vereniging van hoofdpijnpatiënten.
Overgang en hoofdpijn
Tijdens de overgangsjaren neemt de hinder van hoofdpijnen toe. Bij een derde van de vrouwen is er een verergering van hoofdpijnklachten die al eerder bestonden. Sommige vrouwen krijgen voor het eerst hoofdpijn zodra zij in de overgang komen of starten met hormoonbehandeling voor de overgangsklachten.
Ook spanningshoofdpijnen nemen toe, vooral bij vrouwen die niet meer (regelmatig) menstrueren. Daling van de hoeveelheid vrouwelijke hormonen in het bloed treedt vaker op dan voorheen, de bloedingen worden onregelmatig en onvoorspelbaar. Dat geldt dus ook voor de hoofdpijnen, en dat maakt het lastig te combineren met normaal werken. Bespreken met de collega’s, leidinggevende of bedrijfsarts is aan te raden, om niet in een negatieve spiraal te geraken.
Hoofdpijn kan verschillende oorzaken hebben die niet allemaal onschuldig zijn. Het is bekend dat een derde van de vrouwen bij het begin van de overgang een hoge bloeddruk heeft. Dit kan zich uiten als hoofdpijn. Het is van belang om de oorzaak van de klachten te ontdekken zodat de juiste behandeling kan worden gestart.
Meest voorkomende hoofdpijnen
Er bestaan verschillende soorten hoofdpijn, de meest bekende zijn:
- migraine
- (spier)spanningshoofdpijn
- medicijn-overgebruiks-hoofdpijn
- clusterhoofdpijn
Behandeling hoofdpijn
Het is van belang voor de behandeling om te weten om welke soort hoofdpijn het gaat. Het doel van de behandeling kan zijn het stoppen van de hoofdpijn(aanval). Dit noemen we aanvalsbehandeling. Medicijnen worden dan ingenomen bij de eerste voortekenen van hoofdpijn. Ook kan behandeling gericht zijn op het voorkomen van hoofdpijn, dan betreft het een onderhoudsbehandeling. De medicijnen worden dagelijks gebruikt ook zonder dat er klachten zijn.
Migraine
Migraine is een heftige bonzende hoofdpijn, meestal aan 1 kant van het hoofd, die in aanvallen van 1-3 dagen kan voorkomen. Overgevoeligheid voor licht en geluid, misselijkheid en braken maken dat vrouwen door deze hoofdpijnen noodgedwongen in bed blijven.
Er zijn twee belangrijke typen te onderscheiden:
- pure menstruele migraine: de hoofdpijnaanvallen komen uitsluitend voor of tijdens de menstruaties of in de pilstopweek
- menstruatie gerelateerde migraine: er zijn zowel hoofdpijnaanvallen bij de menstruaties als tussen de bloedingen in.
Medicijnen kunnen de pijn verminderen, mits deze op tijd worden ingenomen. Aanvallen rond de menstruaties kunnen worden voorkomen door continue remming van de hormooncyclus met bijvoorbeeld de anticonceptiepil. Zijn er ook veel overgangsklachten, dan kan hormoontherapie ertoe leiden dat de hoofdpijnen afnemen.
Spierspanningshoofdpijn
Spierspanningshoofdpijn is een meer chronische pijn door gespannen spieren in de nek, schouders of het gezicht. De oorzaak is overbelasting bijvoorbeeld door stress, tandenknarsen, verkeerde bril of houding. Deze hoofdpijn vorm komt ook meer voor rond de menstruaties zonder dat er een direct verband is met hormoonschommelingen.
Behandeling kan door het wegnemen van oorzaken, vermindering van stress, ontspanningsoefeningen, Cesar therapie of Mensendieck, yoga, gedragstherapie of Mindfulness. Ook spierontspannende medicijnen of sommige antidepressiva kunnen de klachten verhelpen.
Medicijn-overgebruik
Medicijn-overgebruik is de meest voorkomende oorzaak van chronische hoofdpijnen. Als er op meer dan 15 dagen per maand pijnstillers worden gebruikt of totaal meer dan 15 pijnstillers per maand, zal er gewenning ontstaan. Daardoor zullen er op de dagen zonder medicijnen ook hoofdpijnen optreden.
Het beste is om een poos geen pijnstillers te gebruiken, maar dat kan gepaard gaan met onttrekkingsverschijnselen. Voldoende rust, ontspanningstraining en medicijnen die gericht zijn tegen misselijkheid kunnen de onttrekkingsperiode ondersteunen.
Clusterhoofdpijn
Clusterhoofdpijn komt minder vaak voor dan de andere hoofdpijnsoorten. Het is een heftige scherpe soms branderige eenzijdige hoofdpijn, vaak rond het oog, die gedurende enkele weken tot maanden in aanvallen van uren optreedt. Tussen deze perioden zijn er lange tijd geen hoofdpijnen. De aanvallen gaan gepaard met roodheid van het oog, tranend oog, gezwollen oogleden aan de aangedane zijde, of een verstopte neus. Er is geen duidelijke oorzaak bekend, maar aanvallen van clusterhoofdpijn kunnen worden uitgelokt door alcohol, vliegreizen, verblijf op grote hoogte zoals een skivakantie of door sommige medicijnen.
Behandeling van aanvallen kan door medicijnen of extra zuurstof via een neusslangetje of kapje over neus en mond.
Wat kunt u zelf doen?
- Hebt u vaak hoofdpijn en wilt u weten welke soort, doe dan de hoofdpijntest.
- Klachten goed in kaart brengen bijvoorbeeld in een hoofdpijndagboek en op menstruatiekalenders, en deze meenemen naar de arts.
- Vermijd potentiële triggers van hoofdpijnen zoals in voeding, bepaalde geuren, licht, geluid, vermoeidheid of onregelmatig leven.
- Pas op voor overgebruik van pijnstillers, maar neem medicijnen tijdig in en zorg ervoor dat deze in een rustige omgeving de kans krijgen hun werk te doen.
- Bespreek uw klachten met de huisarts, blijf samen zoeken naar oplossingen.
- Vraag eventueel advies van de neuroloog in een hoofdpijncentrum als er twijfel is over de diagnose, of wanneer de voorgestelde behandeling onvoldoende effect heeft.
- Vraag om onderzoek door de gynaecoloog om andere oorzaken van de klachten te achterhalen, of bij andere klachten van de menstruatiecyclus.
- Overleg eventueel met de bedrijfsarts over werkaanpassingen waarmee aanvallen op het werk kunnen worden verminderd of beter opgevangen.
- Vertel over uw hoofdpijnproblemen op het werk, om zo steun of begrip te krijgen van uw collega’s.
- Ontspanningsoefeningen, houding- en bewegingsverbetering, goede bril, aanpak van tandenknarsen etc. kunnen bijdragen aan verlichting van hoofdpijn door (spier)spanning.
Artikel van Vrouwen in de Overgang.